Lög um grunnskóla
2008 nr. 91 12. júní
Tóku gildi 1. júlí 2008.
I. kafli. Gildissvið, hlutverk grunnskóla og skólaskylda.
1. gr. Gildissvið.
Lög þessi taka til grunnskóla á vegum
sveitarfélaga, til sjálfstætt rekinna grunnskóla sem hlotið hafa viðurkenningu samkvæmt lögum þessum og til viðurkennds náms á
grunnskólastigi. Skólar sem bjóða nám á grunnskólastigi nefnast grunnskólar.
2. gr. Markmið.
Hlutverk grunnskóla, í samvinnu við heimilin, er að
stuðla að alhliða þroska allra nemenda og þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi sem er í
sífelldri þróun. Starfshættir grunnskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, kristinni arfleifð íslenskrar menningar,
jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi og virðingu fyrir manngildi. Þá skal grunnskóli leitast
við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við stöðu og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, velferð og menntun
hvers og eins.
Grunnskóli skal stuðla að víðsýni hjá
nemendum og efla færni þeirra í íslensku máli, skilning þeirra á íslensku samfélagi, sögu þess og sérkennum, högum
fólks og á skyldum einstaklingsins við samfélagið, umhverfið og umheiminn. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og
að afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði
og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra.
Grunnskóli skal stuðla að góðu samstarfi heimilis og
skóla með það að markmiði að tryggja farsælt skólastarf, almenna velferð og öryggi nemenda.
3. gr. Skólaskylda.
Skólaskylda á grunnskólastigi er að jafnaði í
tíu ár, en getur verið skemmri, sbr. 32. gr. Öllum börnum, að jafnaði á aldrinum 6–16 ára, er skylt að sækja grunnskóla.
Foreldrar gæta hagsmuna barna sinna á skólaskyldualdri.
Foreldrar samkvæmt lögum þessum teljast þeir sem fara með forsjá barns í skilningi barnalaga.
II. kafli. Stjórnskipan grunnskóla.
4. gr. Yfirstjórn.
Menntamálaráðherra fer með yfirstjórn þeirra
málefna sem lög þessi taka til, setur grunnskólum aðalnámskrá, leggur grunnskólum til námsgögn, hefur eftirlit með gæðum
skólastarfs, annast öflun, greiningu og miðlun upplýsinga, styður þróunarstarf í skólum og hefur úrskurðarvald í
ágreiningsmálum eftir því sem lög þessi kveða á um. Menntamálaráðuneyti hefur eftirlit með því að
sveitarfélög uppfylli þær skyldur sem lög þessi, reglugerðir og reglur settar samkvæmt þeim og aðalnámskrá grunnskóla
kveða á um. Ráðherra skal á þriggja ára fresti leggja fram á Alþingi skýrslu um framkvæmd skólastarfs í
grunnskólum landsins sem byggist m.a. á skýrslum sveitarfélaga um skólahald skv. 37. gr.
5. gr. Sveitarfélög.
Rekstur almennra grunnskóla er á ábyrgð og kostnað
sveitarfélaga. Sveitarfélög bera ábyrgð á heildarskipan skólahalds í grunnskólum sveitarfélagsins, þróun einstakra
skóla, húsnæði og búnaði grunnskóla, sérúrræðum grunnskóla, sérfræðiþjónustu, mati og eftirliti,
öflun og miðlun upplýsinga og á framkvæmd grunnskólastarfs í sveitarfélaginu. Sveitarfélög setja almenna stefnu um grunnskólahald
í sveitarfélaginu og kynna fyrir íbúum þess. Sveitarstjórn skal koma á samstarfi leikskóla og grunnskóla annars vegar og
grunnskóla og framhaldsskóla hins vegar.
Sveitarfélög bera ábyrgð á samstarfi skóla
við aðila utan hans.
Sveitarfélögum er skylt að sjá til þess að
skólaskyld börn skv. 3. gr., sem eiga lögheimili í sveitarfélaginu, og börn sem hefur verið ráðstafað í fóstur til
fósturforeldra, sem eiga lögheimili í sveitarfélaginu, njóti skólavistar eftir því sem nánar segir í lögum þessum.
Liggi ekki fyrir ákvörðun stjórnvalds um lögheimili
barns kveður sveitarstjórn á um skólaskyldu þess, enda búi barnið í sveitarfélaginu og leitað hafi verið eftir innritun þess
í skóla, sbr. 19. gr. Synjun sveitarstjórnar er kæranleg eftir fyrirmælum 47. gr. Í úrskurði getur menntamálaráðuneyti lagt fyrir
sveitarfélag að tryggja barni skólavist innan sveitarfélagsins.
Sveitarstjórn í sveitarfélagi þar sem barn á
lögheimili getur samið við annað sveitarfélag um að veita barninu skólavist þannig að viðtökusveitarfélag hafi sömu skyldur gagnvart
skólavist þess og ætti það lögheimili þar.
6. gr. Skólanefnd.
Í hverju sveitarfélagi skal í umboði
sveitarstjórnar vera skólanefnd sem fer með málefni grunnskóla eftir því sem lög og reglugerðir ákveða og sveitarstjórn eða
sveitarstjórnir kunna að fela henni.
Meginhlutverk skólanefndar er sem hér segir:
a. að sjá til þess að öll skólaskyld börn sem rétt eiga á skólavist í
sveitarfélaginu njóti lögboðinnar fræðslu,
b. að staðfesta starfsáætlun skóla ár hvert og skólanámskrá einstakra skóla,
c. að fylgjast með framkvæmd náms og kennslu í sveitarfélaginu og gerð skólanámskrár og
gera tillögur til skólastjóra og/eða sveitarstjórnar um umbætur í skólastarfi,
d. að fylgjast með og stuðla að því að nemendum og skólum sé tryggður aðgangur að
sérfræðiþjónustu,
e. að sjá til þess að jafnan sé fyrir hendi viðeigandi húsnæði fyrir kennslu og annar
aðbúnaður, þ.m.t. útivistar- og leiksvæði nemenda,
f. að hafa eftirlit með að ákvæði laga og reglugerða séu uppfyllt og gera tillögur til
sveitarstjórnar um úrbætur,
g. að stuðla að tengslum og samstarfi leikskóla og grunnskóla annars vegar og grunnskóla og framhaldsskóla
hins vegar.
Skólanefnd skal kosin af hlutaðeigandi sveitarstjórn í
upphafi hvers kjörtímabils. Um kosningu í skólanefnd og starfshætti fer samkvæmt sveitarstjórnarlögum og samþykktum viðkomandi
sveitarfélags. Varamenn í skólanefndum skulu vera jafnmargir aðalmönnum og kosnir á sama hátt.
Skólastjórar, grunnskólakennarar og foreldrar í
sveitarfélagi kjósa hver úr sínum hópi aðal- og varamann til setu á skólanefndarfundum með málfrelsi og tillögurétt.
Þegar skólanefnd fær til meðferðar
kærumál samkvæmt ákvæðum laga þessara gilda um meðferð kærumálsins reglur stjórnsýslulaga. Um sérstakt hæfi
nefndarmanna og annarra fulltrúa sem rétt hafa til að sitja fundi nefndarinnar gilda ákvæði sveitarstjórnarlaga.
7. gr. Skólastjóri.
Við grunnskóla skal vera skólastjóri sem er
forstöðumaður grunnskóla, stjórnar honum, veitir faglega forustu og ber ábyrgð á starfi skólans gagnvart sveitarstjórn.
Skólastjóri stuðlar að samstarfi allra aðila skólasamfélagsins. Skólastjóri boðar til kennarafunda svo oft sem þurfa þykir
á starfstíma grunnskóla. Kennarafundi skulu sækja kennarar og aðrir sérfræðingar skólans. Skólastjóri boðar til
starfsmannafunda svo oft sem þurfa þykir.
Skólastjóri gerir tillögur til sveitarstjórnar um
fyrirkomulag stjórnunar í grunnskóla með tilliti til þarfa viðkomandi skóla. Skólastjóri ákveður verksvið annarra
stjórnenda skólans og skal einn þeirra vera staðgengill skólastjóra.
Hafi grunnskóli færri en 60 nemendur, og ef ekki er annar
stjórnandi, ákveður skólastjóri í upphafi skólaárs hver af föstum kennurum skólans skuli annast skólastjórn í
forföllum hans.
8. gr. Skólaráð.
Við grunnskóla skal starfa skólaráð sem er
samráðsvettvangur skólastjóra og skólasamfélags um skólahald. Skólaráð tekur þátt í stefnumörkun fyrir
skólann og mótun sérkenna hans. Skólaráð fjallar um skólanámskrá skólans, árlega starfsáætlun,
rekstraráætlun og aðrar áætlanir um skólastarfið. Skólaráð skal fá til umsagnar áætlanir um fyrirhugaðar meiri
háttar breytingar á skólahaldi og starfsemi skóla áður en endanleg ákvörðun um þær er tekin. Skólaráð fylgist
almennt með öryggi, aðbúnaði og almennri velferð nemenda. Skólanefnd, sbr. 6. gr., getur með samþykki sveitarstjórnar falið
skólaráðum einstakra skóla ákveðin verkefni þessu til viðbótar.
Skólaráð skal skipað níu einstaklingum til tveggja
ára í senn, tveimur fulltrúum kennara ásamt einum fulltrúa annars starfsfólks í viðkomandi skóla, tveimur fulltrúum nemenda og
tveimur fulltrúum foreldra, auk skólastjóra sem stýrir starfi skólaráðs og ber ábyrgð á stofnun þess. Skólaráð
velur að auki einn fulltrúa grenndarsamfélags til að sitja í ráðinu eða viðbótarfulltrúa úr hópi foreldra. Auk þess
skal skólastjóri boða til sameiginlegs fundar skólaráðs og stjórnar nemendafélags að lágmarki einu sinni á ári.
Ráðherra setur reglugerð um starfsemi skólaráða
í samráði við samtök sveitarfélaga, kennara og foreldra.
9. gr. Foreldrafélag.
Við grunnskóla skal starfa foreldrafélag.
Skólastjóri er ábyrgur fyrir stofnun þess og sér til þess að félagið fái aðstoð eftir þörfum. Hlutverk
foreldrafélags er að styðja skólastarfið, stuðla að velferð nemenda og efla tengsl heimila og skóla.
Foreldrafélag hvers skóla setur sér starfsreglur, m.a. um
kosningu í stjórn félagsins og kosningu fulltrúa í skólaráð.
10. gr. Nemendafélag.
Við grunnskóla skal starfa nemendafélag og er
skólastjóri ábyrgur fyrir stofnun þess. Nemendafélag vinnur m.a. að félags-, hagsmuna- og velferðarmálum nemenda og skal
skólastjóri sjá til þess að félagið fái aðstoð eftir þörfum.
Nemendafélag hvers skóla setur sér starfsreglur, m.a. um
kosningu í stjórn félagsins og kosningu fulltrúa í skólaráð skv. 2. mgr. 8. gr.
III. kafli. Starfsfólk grunnskóla.
11. gr. Ráðning.
Um ráðningu skólastjóra og starfsfólks
grunnskóla fer eftir ákvæðum sveitarstjórnarlaga og nánari fyrirmælum í samþykkt um stjórn sveitarfélags eftir því
sem við á.
Um skilyrði þess að hljóta ráðningu sem
skólastjóri eða kennari í grunnskóla fer samkvæmt gildandi lögum þar um.
Óheimilt er að ráða einstakling til starfa við
grunnskóla sem hlotið hefur refsidóm fyrir brot á ákvæðum XXII. kafla almennra hegningarlaga. Við ráðningu skal liggja fyrir sakavottorð
eða heimild skólastjóra til að afla upplýsinga úr sakaskrá.
12. gr. Starfsfólk.
Starfsfólk grunnskóla skal rækja starf sitt af fagmennsku,
alúð og samviskusemi. Það skal gæta kurteisi, nærgætni og lipurðar í framkomu sinni gagnvart börnum, foreldrum þeirra og
samstarfsfólki.
Starfsfólk grunnskóla skal gæta fyllstu
þagmælsku um hagi barna og foreldra þeirra, sem það fær vitneskju um í starfi sínu og leynt skulu fara samkvæmt lögum, fyrirmælum
yfirmanna og eðli máls. Þagnarskylda helst þótt viðkomandi láti af störfum. Þagnarskylda starfsfólks grunnskóla nær ekki til
atvika sem ber að tilkynna um lögum samkvæmt. Skal skólastjóri brýna skyldur þessar fyrir starfsfólki og sérstaklega tilkynningarskyldu
samkvæmt barnaverndarlögum.
Að frumkvæði skólastjóra mótar hver
skóli áætlun til ákveðins tíma um hvernig símenntun starfsfólks hans skuli hagað svo að hún sé í sem bestu
samræmi við áherslur skólans, sveitarfélagsins og aðalnámskrár.
Kennarar og skólastjórar grunnskóla skulu eiga kost
á reglulegri símenntun í þeim tilgangi að efla starfshæfni sína. Þeir skulu einnig eiga kost á námsleyfum.
IV. kafli. Nemendur.
13. gr. Réttur nemenda.
Grunnskóli er vinnustaður nemenda. Allir nemendur grunnskóla
eiga rétt á kennslu við sitt hæfi í hvetjandi námsumhverfi í viðeigandi húsnæði sem tekur mið af þörfum þeirra
og almennri vellíðan. Grunnskóli skal í hvívetna haga störfum sínum þannig að nemendur finni til öryggis og njóti hæfileika
sinna. Nemendur eiga rétt á því að njóta bernsku sinnar í öllu starfi á vegum skólans. Þess skal gætt að
vinnuálag í skóla sé hæfilegt þannig að nemendur fái nægjanlega hvíld frá skipulögðu starfi innan hvers
skóladags og skólaárs, svo sem með samfelldu jóla- og páskaleyfi. Nemendur eiga rétt á því að koma sjónarmiðum
sínum á framfæri varðandi námsumhverfi, námstilhögun, fyrirkomulag skólastarfs og aðrar ákvarðanir sem snerta þá. Taka
skal tillit til sjónarmiða þeirra eins og unnt er.
Hver nemandi skal hafa umsjónarkennara. Umsjónarkennari fylgist
náið með námi nemenda sinna og þroska, líðan og almennri velferð, leiðbeinir þeim í námi og starfi, aðstoðar og
ráðleggur þeim um persónuleg mál og stuðlar að því að efla samstarf skóla og heimila.
Nemendur eiga rétt á að njóta náms- og
starfsráðgjafar í grunnskóla af til þess bærum sérfræðingum.
14. gr. Ábyrgð nemenda.
Nemendur bera ábyrgð á eigin námi og á framkomu
sinni og samskiptum með hliðsjón af aldri og þroska.
Nemendum ber að hlíta fyrirmælum kennara og starfsfólks
grunnskóla í öllu því sem skólann varðar, fara eftir skólareglum og fylgja almennum umgengnisreglum í samskiptum við starfsfólk og
skólasystkin.
Ef hegðun nemanda reynist verulega áfátt ber kennara hans
að leita orsaka þess og reyna að ráða á því bót, m.a. með viðtölum við nemandann sjálfan og foreldra hans. Verði samt
ekki breyting á til batnaðar skal kennari leita aðstoðar skólastjóra og sérfróðra ráðgjafa skólans sem leita leiða til
úrbóta, eftir atvikum að teknu tilliti til hlutverks barnaverndaryfirvalda.
Meðan mál skv. 3. mgr. er óútkljáð getur
skólastjóri vísað nemanda úr skóla um stundarsakir eða ótímabundið, enda tilkynni hann foreldrum nemanda og skólanefnd tafarlaust
þá ákvörðun. Um slíka ákvörðun gilda ákvæði stjórnsýslulaga. Skólanefnd er skylt innan hæfilegs
tíma að tryggja nemanda, sem vikið hefur verið úr skóla, viðeigandi kennsluúrræði.
Ákvörðun skv. 4. mgr. er kæranleg eftir fyrirmælum
47. gr. Hafi sveitarfélag ekki séð nemanda fyrir kennslu getur ráðuneytið í úrskurði sínum lagt fyrir sveitarfélag að tryggja
nemanda nánar tiltekin kennsluúrræði innan tilskilins tíma.
Ráðherra mælir nánar fyrir um framkvæmd
þessarar greinar í reglugerð.
15. gr. Skólaskylda.
Nemendum er skylt að sækja grunnskóla, sbr. 3. gr.
Skólaskyldu er unnt að fullnægja í grunnskólum á vegum sveitarfélaga, í sjálfstætt reknum grunnskólum eða með
öðrum viðurkenndum hætti samkvæmt lögum þessum.
Skólaskylda barns hefst að jafnaði við upphaf
skólaárs á því almanaksári sem barnið verður sex ára. Foreldrar barns geta sótt um eða samþykkt að það hefji
skólagöngu fyrr eða síðar. Skólastjóri getur veitt slíka heimild að fenginni umsögn sérfræðiþjónustu.
Skólastjóra er heimilt að veita nemanda
undanþágu frá skyldunámi í tiltekinni námsgrein ef gild rök mæla með því. Enn fremur er skólastjóra heimilt að
viðurkenna nám utan grunnskóla sem jafngildi grunnskólanáms.
Sæki foreldrar skólaskylds barns um tímabundna
undanþágu þess frá skólasókn í einstökum námsgreinum eða að öllu leyti er skólastjóra heimilt að veita
slíka undanþágu telji hann til þess gildar ástæður. Foreldrar skulu þá sjá til þess að nemandinn vinni upp það sem
hann kann að missa úr námi meðan á undanþágu stendur.
Um ákvörðun um veitingu undanþágu eða synjun
hennar, sbr. 3. og 4. mgr., gilda ákvæði stjórnsýslulaga. Slík ákvörðun er kæranleg eftir fyrirmælum 47. gr. Í
úrskurði getur ráðherra mælt fyrir um að undanþága verði veitt í heild eða að hluta, jafnvel þó að af hálfu
sveitarfélags hafi ekki verið fallist á slíka beiðni.
Setja skal viðmiðanir um undanþágur samkvæmt
þessari grein í aðalnámskrá grunnskóla.
16. gr. Móttökuáætlun og
nemendur með annað móðurmál en íslensku.
Kennsla í grunnskólum skal fara fram á íslensku.
Heimilt er að nám fari fram á öðrum tungumálum en íslensku þegar það leiðir af eðli máls eða
aðalnámskrá.
Grunnskólar taka á móti nemendum sem eru að hefja
skólagöngu, eru að skipta um skóla eða hefja nám sitt hér á landi samkvæmt móttökuáætlun skóla eða
sveitarfélags. Foreldrum skulu á þeim tímamótum veittar upplýsingar um skólagöngu barnsins og skólastarfið almennt og foreldrum með
annað móðurmál en íslensku og heyrnarlausum foreldrum greint frá rétti þeirra til túlkaþjónustu.
Móttökuáætlun vegna nemenda með annað
móðurmál en íslensku skal taka mið af bakgrunni þeirra, tungumálafærni og færni á öðrum námssviðum. Tryggja skal
að þessir nemendur og foreldrar þeirra fái ráðgjöf og aðgang að upplýsingum um grunnskólastarf.
Nemendur með annað móðurmál en íslensku eiga
rétt á kennslu í íslensku sem öðru tungumáli. Með kennslunni er stefnt að virku tvítyngi þessara nemenda og að þeir geti
stundað nám í grunnskólum og tekið virkan þátt í íslensku samfélagi. Grunnskólum er heimilt að viðurkenna kunnáttu
í móðurmáli nemenda með annað móðurmál en íslensku sem hluta af skyldunámi er komi í stað skyldunáms í
erlendu tungumáli.
17. gr. Nemendur með
sérþarfir.
Nemendur eiga rétt á að komið sé til móts
við námsþarfir þeirra í almennum grunnskóla án aðgreiningar, án tillits til líkamlegs eða andlegs atgervis.
Nemendur sem eiga erfitt með nám sökum sértækra
námsörðugleika, tilfinningalegra eða félagslegra örðugleika og/eða fötlunar, sbr. 2. gr. laga um málefni fatlaðra, nemendur með
leshömlun, langveikir nemendur og aðrir nemendur með heilsutengdar sérþarfir eiga rétt á sérstökum stuðningi í námi í
samræmi við metnar sérþarfir.
Nemendur sem að mati læknis geta ekki sótt skóla vegna
slyss eða langvarandi veikinda eiga rétt til sjúkrakennslu annaðhvort á heimili sínu eða á sjúkrastofnun. Sjúkrakennsla er á
ábyrgð viðkomandi sveitarfélags.
Telji foreldrar barns, skólastjórar, kennarar eða aðrir
sérfræðingar að það fái ekki notið kennslu við sitt hæfi í almennum grunnskóla geta foreldrar sótt um skólavist fyrir
barnið í sérúrræði innan grunnskóla eða í sérskóla.
Verði ágreiningur um fyrirkomulag skólavistar barns skal
við úrlausn hans gæta ákvæða stjórnsýslulaga. Skal ákvörðun tekin með hliðsjón af áliti
sérfræðinga og með heildarhagsmuni barnsins að leiðarljósi. Ákvörðun er kæranleg samkvæmt fyrirmælum 47. gr.
Ráðherra setur í reglugerð nánari
ákvæði um framkvæmd þessarar greinar og málsmeðferð. Þegar ráðuneytið kveður upp úrskurð í málum sem
því berast á grundvelli þessarar greinar er því heimilt að mæla nánar fyrir um fyrirkomulag skólavistar nemanda og skyldur
sveitarfélags í því efni.
V. kafli. Foreldrar.
18. gr. Foreldrar og meðferð
upplýsinga.
Foreldrar skulu gæta hagsmuna barna sinna á
skólaskyldualdri. Foreldrar eiga rétt á að velja grunnskóla innan sveitarfélags fyrir börn sín samkvæmt reglum sveitarfélagsins.
Jafnframt skulu þeir eiga rétt á upplýsingum um skólastarfið og skólagöngu barna sinna.
Foreldrum er skylt að veita grunnskóla upplýsingar um barn
sitt sem nauðsynlegar eru fyrir skólastarfið og velferð barnsins. Um persónuupplýsingar sem þannig er aflað eða fylgt hafa barni úr
leikskóla er krafist fullrar þagnarskyldu og málsmeðferðar í samræmi við gildandi lög um persónuvernd og meðferð
persónuupplýsinga. Foreldrum skal gerð grein fyrir þessum upplýsingum. Meðferð upplýsinga skal vera á hendi skólastjóra eða
annarra sérfræðinga á vegum sveitarfélagsins samkvæmt nánari ákvörðun þess. Ráðherra setur reglugerð um
meðferð, eyðingu og miðlun upplýsinga og um rétt foreldra til aðgangs að upplýsingum um börn sín.
Foreldrar skulu hafa samráð við skólann um
skólagöngu barna sinna, fylgjast með og styðja við skólagöngu þeirra og námsframvindu og stuðla að því að börnin
mæti úthvíld í skólann og fylgi skólareglum. Þeir skulu fá tækifæri til að taka þátt í námi barnsins,
svo og í skólastarfinu almennt.
Eigi í hlut foreldrar sem ekki tala íslensku eða nota
táknmál skal skóli leitast við að tryggja túlkun á upplýsingum sem nauðsynlegar eru vegna samskipta foreldra og skóla samkvæmt
þessari grein.
19. gr. Ábyrgð foreldra.
Foreldrar bera ábyrgð á námi barna sinna og ber
þeim að fylgjast með námsframvindu þeirra í samvinnu við þau og kennara þeirra. Foreldrar skólaskylds barns bera ábyrgð á
að það innritist í skóla þegar það kemst á skólaskyldualdur og sæki skóla. Verði misbrestur á skólasókn
skólaskylds barns, án þess að veikindi eða aðrar gildar ástæður hamli, skal skólastjóri leita lausna og taka ákvörðun um
úrbætur. Jafnframt skal hann tilkynna barnaverndaryfirvöldum um málið. Skólastjóri skal fara að ákvæðum stjórnsýslulaga
við meðferð málsins. Ákvörðun er kæranleg eftir fyrirmælum 47. gr.
Í úrskurði getur menntamálaráðuneyti lagt
fyrir sveitarfélag að tryggja nemanda tiltekin kennsluúrræði, þ.m.t. að veita honum aðgang að tilteknum skóla innan sveitarfélagsins.
VI. kafli. Skólahúsnæði og aðstaða í grunnskólum.
20. gr. Skólamannvirki.
Gerð skólamannvirkja er undirbúin af sveitarstjórn
í samráði við skólanefnd og skólaráð. Stofnkostnaður grunnskóla á vegum sveitarfélaga greiðist af viðkomandi
sveitarfélagi. Sveitarfélög annast einnig og kosta viðhald skólahúsnæðis og endurnýjun og viðhald búnaðar þess. Gert skal
sérstaklega ráð fyrir rými fyrir sérfræðiþjónustu við börn með sérþarfir og vinnuaðstöðu
starfsfólks.
Grunnskólahúsnæði og skólalóðir skulu
uppfylla þær kröfur sem gerðar eru í lögum þessum, lögum um vinnuvernd og aðalnámskrá grunnskóla. Húsnæði og
allur aðbúnaður skal taka mið af því að tryggja öryggi og vellíðan nemenda og starfsfólks, svo sem hvað varðar hentugan
húsbúnað, hljóðvist, lýsingu og loftræstingu.
Við hönnun, byggingu og endurnýjun
skólahúsnæðis skulu sveitarfélög hafa samráð við hagsmunaaðila skólasamfélagsins og aðila í
grenndarsamfélagi.
Ráðherra setur reglugerð um húsnæði og
búnað grunnskóla í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga þar sem nánar skal kveðið á um aðstöðu,
búnað, slysavarnir og öryggismál í grunnskólahúsnæði og á skólalóðum.
21. gr. Umsjón skólamannvirkja.
Skólastjóri skal sjá um daglega umsjón
skólamannvirkja samkvæmt nánari ákvörðun sveitarstjórnar.
Sveitarstjórn getur í samráði við
skólastjóra ráðstafað skólahúsnæði öllu eða hluta þess til annarrar starfsemi svo fremi sem það raskar ekki
lögbundinni notkun húsnæðisins.
22. gr. Skólaakstur.
Sveitarfélög bera ábyrgð á skipulagi
skólaaksturs þar sem hann á við og standa straum af kostnaðinum. Ráðherra setur nánari reglur um tilhögun skólaaksturs í
samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga. Skólaakstur skal vera nemendum að kostnaðarlausu.
23. gr. Skólamálsverðir.
Í grunnskóla skulu nemendur eiga kost á
málsverði á skólatíma í samræmi við opinber manneldismarkmið. Sveitarfélögum er heimilt að taka gjald fyrir
skólamáltíðir samkvæmt sérstakri gjaldskrá sem þau setja.
Gjaldskrárákvarðanir samkvæmt þessari grein eru
kæranlegar eftir fyrirmælum 47. gr.
VII. kafli. Inntak náms, námsskipan, námsframboð, námsmat og starfstími.
24. gr. Aðalnámskrá.
Ráðherra setur grunnskólum aðalnámskrá sem
er endurskoðuð reglulega. Í henni er m.a. kveðið nánar á um uppeldishlutverk grunnskólans og meginstefnu í kennslu og kennsluskipan í
samræmi við hlutverk grunnskólans, sbr. 2. gr. Í aðalnámskrá skal m.a. leggja áherslu á:
a. sjálfsvitund, siðgæðisvitund, félagsvitund og vitund nemenda um borgaralega ábyrgð og skyldur,
b. líkamlega og andlega velferð, heilbrigða lífshætti og ábyrga umgengni við líf og umhverfi,
c. þjálfun í íslensku í öllu námi,
d. leikræna og listræna tjáningu,
e. hæfni nemenda til að skilja orsakasamhengi og draga rökréttar ályktanir,
f. skilning og frjótt og skapandi starf, nýsköpun og frumkvöðlanám,
g. jafnvægi milli bóklegs og verklegs náms,
h. leik barna sem náms- og þroskaleið,
i. nám sem nýtist nemendum í daglegu lífi og við frekara nám og starf,
j. undirbúning beggja kynja jafnt undir virka þátttöku í samfélaginu, fjölskyldulífi og
atvinnulífi,
k. margvíslegar leiðir við öflun þekkingar með notkun tæknimiðla, upplýsingatækni og safna-
og heimildavinnu,
l. náms- og starfsfræðslu og kynningu á atvinnulífi og námsleiðum til undirbúnings náms-
og starfsvali.
Í aðalnámskrá og við skipulagningu náms og
kennslu og við gerð og val námsgagna skal þess sérstaklega gætt að allir nemendur fái jöfn tækifæri til náms og eigi þess
kost að velja sér viðfangsefni og nálgun í eigin námi.
Markmið náms og kennslu og starfshættir grunnskóla
skulu vera þannig að komið sé í veg fyrir mismunun vegna uppruna, kyns, kynhneigðar, búsetu, stéttar, trúarbragða, heilsufars, fötlunar
eða stöðu að öðru leyti.
Í öllu skólastarfi skal stuðla að heilbrigðum
lífsháttum og taka mið af persónugerð, þroska, hæfileikum, getu og áhugasviðum hvers og eins.
25. gr. Markmið náms.
Í aðalnámskrá skal kveðið á um
meginmarkmið náms og kennslu, uppbyggingu og skipan náms, svo og hlutfallslega skiptingu tíma milli námssviða og námsgreina í grunnskóla.
Þess skal gætt að námið verði sem heildstæðast, en hver grunnskóli ákveði hvort námsgreinar og námssvið eru kennd
aðgreind eða samþætt. Í aðalnámskrá skal skilgreina þekkingar- og hæfniþætti á hverju námssviði. Nemendur skulu
eiga þess kost að uppfylla námsmarkmið einstakra námsgreina og námssviða með mismunandi hætti. Í aðalnámskrá skal setja
árangursviðmið um það hvenær nemandi telst hafa lokið einstökum námsgreinum eða námssviðum. Einnig skal setja viðmið vegna
nemenda sem ljúka grunnskólanámi á skemmri tíma en tíu árum. Í aðalnámskrá skal gera grein fyrir samstarfi grunnskóla
við leikskóla og framhaldsskóla og hvernig skuli staðið að aðlögun og flutningi milli skólastiga.
Í aðalnámskrá skal setja ákvæði um
inntak og skipulag náms í íslensku, íslensku sem öðru tungumáli eða íslensku táknmáli, stærðfræði, ensku,
dönsku eða öðru Norðurlandamáli, list- og verkgreinum, náttúrugreinum, skólaíþróttum, samfélagsgreinum,
jafnréttismálum, trúarbragðafræði, lífsleikni og upplýsinga- og tæknimennt.
26. gr. Val í námi.
Frá upphafi grunnskóla skulu nemendur eiga val í
námi sínu, svo sem um viðfangsefni, námsaðferðir og námsgreinar, í samræmi við viðmið í aðalnámskrá
grunnskóla og skipulag skóla. Markmiðið með því er að gera nemendur ábyrga fyrir eigin námi og skapa sveigjanleika í
skólastarfi. Hluti náms getur einnig verið fjarnám og netnám.
Í 8., 9. og 10. bekk skulu nemendur eiga kost á vali um
námsgreinar og námssvið í um þriðjungi námstímans.
Heimilt er að meta skipulagt nám sem stundað er utan
grunnskóla, t.d. við tónlistarskóla, sem hluta af grunnskólanámi samkvæmt nánari útfærslu í aðalnámskrá
grunnskóla. Stundi nemandi slíkt nám er viðkomandi sveitarstjórn ekki skylt að standa straum af kostnaði sem af því leiðir þótt
námið njóti viðurkenningar í stað skyldunáms. Jafnframt er heimilt að meta tímabundna þátttöku í atvinnulífi,
félagslífi, íþróttum eða skipulögðu sjálfboðastarfi sem nám, enda falli það að markmiðum skólastarfs.
Grunnskólanemendur eiga rétt á að stunda nám
í einstökum námsgreinum á framhaldsskólastigi meðan þeir eru í grunnskóla enda hafi þeir sýnt fullnægjandi færni.
Skólastjóri í grunnskóla veitir nemanda heimild til slíks náms utan skólans samkvæmt viðmiðum sem sett skulu í
aðalnámskrá. Ákvörðun skólastjóra samkvæmt þessari málsgrein lýtur ákvæðum
stjórnsýslulaga.
Heimilt er að kæra synjun um mat á námi eða
beitingu heimildar samkvæmt þessari grein eftir fyrirmælum 47. gr. Í úrskurði getur menntamálaráðuneyti lagt fyrir skólastjóra
grunnskóla að veita nemanda heimild til náms á framhaldsskólastigi skv. 4. mgr.
27. gr. Námsmat.
Mat á árangri og framförum nemenda er reglubundinn
þáttur í skólastarfi. Tilgangur þess er að fylgjast með því hvernig nemendum tekst að mæta markmiðum aðalnámskrár
og ná námsmarkmiðum sínum, örva nemendur til framfara og meta hverjir þurfa á sérstakri aðstoð að halda. Nánari
ákvæði um námsmat skulu sett í aðalnámskrá grunnskóla.
Óheimilt er að veita upplýsingar um vitnisburði einstakra
nemenda öðrum en þeim sjálfum og foreldrum þeirra. Þó er heimilt að veita þessar upplýsingar vegna flutnings nemenda milli skóla og
innritunar í framhaldsskóla, enda sé krafist fullrar þagnarskyldu og málsmeðferðar í samræmi við gildandi lög um persónuvernd og
meðferð persónuupplýsinga.
Nemendur og foreldrar þeirra eiga rétt á upplýsingum
um niðurstöður mats, matsaðferðir og matstæki, þar með talið að skoða metin verkefni og prófúrlausnir. Þeir eiga jafnframt
rétt á munnlegum skýringum á námsmati og að niðurstaða námsmats sæti endurskoðun innan grunnskólans. Slík endurskoðun
telst ekki ígildi stjórnsýslukæru í skilningi stjórnsýslulaga.
Ráðherra setur nánari ákvæði í
reglugerð um meðferð niðurstöðu námsmats í grunnskólum og miðlun upplýsinga um námsmat vegna flutnings nemenda milli skóla og
innritunar í framhaldsskóla og um rétt foreldra til þess að fá vitneskju um slíkar upplýsingar.
28. gr. Starfstími.
Starfstími nemenda í grunnskóla skal á hverju
skólaári vera að lágmarki níu mánuðir. Skóladagar nemenda skulu eigi vera færri en 180. Skipting milli kennsludaga og annarra skóladaga
nemenda er á ábyrgð skólastjóra að höfðu samráði við skólaráð og að fenginni staðfestingu
skólanefndar.
Vikulegur kennslutími hvers nemanda í grunnskóla skal
að lágmarki vera:
a. 1.200 mínútur í 1.–4. bekk,
b. 1.400 mínútur í 5.–7. bekk,
c. 1.480 mínútur í 8.–10. bekk.
Skólastjóri ákveður nánari
útfærslu vikulegs kennslutíma í samráði við skólaráð. Við ákvörðun daglegs og vikulegs starfstíma nemenda
í grunnskóla skal þess gætt að hann sé samfelldur með eðlilegum hléum og fari ekki fram yfir hæfilegt vinnuálag miðað við
aldur nemenda og þroska.
Heimilt er að víkja frá vikulegum
lágmarkskennslutíma skv. 2. mgr. tímabundið, en nemendum skal þá tryggð viðbótarkennsla sem nemur frávikinu innan sama
skólaárs.
29. gr. Skólanámskrá og
starfsáætlun.
Í hverjum grunnskóla skal gefa út
skólanámskrá og starfsáætlun. Skólastjóri er ábyrgur fyrir gerð þeirra og skal semja þær í samráði
við kennara. Skólanámskrá er nánari útfærsla á aðalnámskrá grunnskóla um markmið, inntak náms og
námsmat, starfshætti og mat á árangri og gæðum skólastarfs. Skólanámskrá tekur mið af sérstöðu grunnskóla
og aðstæðum og skal endurskoða reglulega.
Í árlegri starfsáætlun er m.a. gerð grein fyrir
skóladagatali, þ.m.t. lengd jólaleyfis, páskaleyfis og annarra vetrarleyfa, starfsáætlun nemenda, skólareglum, stoðþjónustu,
félagslífi og öðru því sem varðar starfsemi skólans ár hvert. Starfsáætlun skóla skal árlega lögð fyrir
skólanefnd til staðfestingar sem staðfestir gildistöku hennar þegar ljóst er að hún hafi verið unnin í samræmi við lög,
reglugerðir, aðalnámskrá, kjarasamninga og ákvarðanir sveitarstjórnar um fyrirkomulag skólahalds.
Skólastjóri er ábyrgur fyrir útfærslu
þessara ákvæða og einnig fyrir umfjöllun í skólanum og í skólaráði og að gera skólanefnd grein fyrir því
með hvaða hætti áætlanir hafi staðist. Starfsáætlun og skólanámskrá skulu vera aðgengilegar öllum aðilum
skólasamfélagsins.
30. gr. Skólareglur.
Í hverjum grunnskóla skal setja skólareglur. Í
skólareglum skal m.a. kveðið á um almenna umgengni, samskipti, stundvísi, ástundun náms og heilbrigðar lífsvenjur. Í reglunum skal koma
fram hvernig skólinn hyggst bregðast við brotum á þeim.
Skólastjóri er ábyrgur fyrir gerð skólareglna
og kynningu þeirra og skulu þær unnar í samráði við skólaráð og fulltrúa nemenda í skólaráði.
31. gr. Kostnaður í
skyldunámi.
Kennsla í skyldunámi í opinberum grunnskólum skal
veitt nemendum að kostnaðarlausu og er óheimilt að krefja nemendur eða foreldra þeirra um greiðslu fyrir kennslu, þjónustu, námsgögn eða
annað efni sem nemendum er gert skylt að nota í námi sínu og samrýmist ákvæðum laga þessara og aðalnámskrá. Sama á
við um nám grunnskólanemenda í framhaldsskólaáföngum, enda sé námið skilgreint sem hluti náms í grunnskóla.
Þó er opinberum aðilum ekki skylt að leggja nemendum til gögn til persónulegra nota, svo sem ritföng og pappír.
Nú stundar grunnskólanemandi nám í
framhaldsskóla sem skilgreint er sem hluti náms í grunnskóla, og fer þá um kostnað vegna kennslu á framhaldsskólastigi eftir
ákvæðum laga um framhaldsskóla. Sveitarfélög greiða þá kostnað vegna námsgagna og innritunar og eftir atvikum efnisgjald. Um
nánari framkvæmd og fyrirkomulag skal samið milli hlutaðeigandi grunn- og framhaldsskóla.
Menntamálaráðuneyti er skylt að leggja grunnskólum
til námsgögn í samræmi við meginmarkmið náms og kennslu á grunnskólastigi samkvæmt aðalnámskrá.
Óheimilt er að taka gjald af nemendum vegna ferðalaga sem
flokkast undir vettvangsnám eða eru að öðru leyti hluti af skyldunámi nemenda. Þó er heimilt að taka gjald fyrir uppihald í
námsferðum nemenda, að höfðu samráði við foreldra.
Ákvarðanir um gjaldtöku samkvæmt þessari grein eru
kæranlegar samkvæmt fyrirmælum 47. gr.
32. gr. Lok grunnskóla.
Er grunnskólanámi lýkur skal nemandi fá
skírteini er votti að hann hafi lokið námi samkvæmt lögum þessum. Í skírteini skal skrá vitnisburð nemanda á lokaári
í grunnskóla í því námi er hann lagði stund á.
Skólastjóri metur hvort nemandi hafi lokið
grunnskólanámi og ber ábyrgð á útskrift hans úr grunnskóla. Heimilt er að útskrifa nemanda úr grunnskóla áður
en tíu ára skyldunámi er lokið, enda uppfylli nemandi námskröfur grunnskóla í samræmi við lokamarkmið aðalnámskrár.
Í aðalnámskrá grunnskóla skal nánar kveðið á um útfærslu þessarar greinar. Ákvörðun skólastjóra
í þessu efni lýtur ákvæðum stjórnsýslulaga. Foreldri getur kært synjun um útskrift úr grunnskóla samkvæmt
þessari grein eftir fyrirmælum 47. gr.
33. gr. Tómstundastarf og lengd
viðvera.
Í öllum grunnskólum skal nemendum gefinn kostur á
að taka þátt í tómstunda- og félagsstarfi. Tómstunda- og félagsstarf getur bæði verið liður í daglegu starfi og utan
venjulegs skólatíma. Sveitarstjórn getur enn fremur boðið grunnskólanemendum lengda viðveru utan daglegs kennslutíma.
Sveitarfélögum er heimilt að taka gjald fyrir lengda
viðveru utan daglegs kennslutíma og tómstundastarf samkvæmt sérstakri gjaldskrá sem þau setja. Gjaldskrárákvarðanir samkvæmt
þessari grein eru kæranlegar samkvæmt fyrirmælum 47. gr.
34. gr. Sprotasjóður skóla.
Sprotasjóður skal styðja við þróun og
nýjungar í skólastarfi í samræmi við stefnu stjórnvalda og aðalnámskrá. Til sjóðsins renna fjármunir sem veittir eru
á fjárlögum hverju sinni. Menntamálaráðuneyti hefur umsjón með sjóðnum og setur reglugerð um styrkveitingar. Sjóðurinn er
sameiginlegur fyrir leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla.
Í reglugerð er heimilt að fela stofnun á vegum
ráðuneytisins eða öðrum þar til bærum aðila umsjón með sjóðnum og að annast úthlutanir úr honum.
VIII. kafli. Mat og eftirlit með gæðum grunnskólastarfs.
35. gr. Markmið.
Markmið mats og eftirlits með gæðum starfs í
grunnskólum er að:
a. veita upplýsingar um skólastarf, árangur þess og þróun til fræðsluyfirvalda,
starfsfólks skóla, viðtökuskóla, foreldra og nemenda,
b. tryggja að starfsemi skóla sé í samræmi við ákvæði laga, reglugerða og
aðalnámskrár grunnskóla,
c. auka gæði náms og skólastarfs og stuðla að umbótum,
d. tryggja að réttindi nemenda séu virt og að þeir fái þá þjónustu sem þeir
eiga rétt á samkvæmt lögum.
36. gr. Innra mat.
Hver grunnskóli metur með kerfisbundnum hætti árangur
og gæði skólastarfs á grundvelli 35. gr. með virkri þátttöku starfsmanna, nemenda og foreldra eftir því sem við á.
Grunnskóli birtir opinberlega upplýsingar um innra mat sitt,
tengsl þess við skólanámskrá og áætlanir um umbætur.
37. gr. Ytra mat sveitarfélaga.
Sveitarfélög sinna mati og eftirliti með gæðum
skólastarfs, sbr. 5. og 6. gr., og láta ráðuneyti í té upplýsingar um framkvæmd skólahalds, innra mat skóla, ytra mat
sveitarfélaga, framgang skólastefnu sinnar og áætlanir um umbætur.
Sveitarfélög skulu fylgja eftir innra og ytra mati þannig
að slíkt mat leiði til umbóta í skólastarfi.
38. gr. Ytra mat
menntamálaráðuneytis.
Menntamálaráðuneyti annast greiningu og miðlun
upplýsinga um skólahald í grunnskólum á grundvelli upplýsinga frá sveitarfélögum skv. 37. gr. og með sjálfstæðri
gagnaöflun.
Menntamálaráðuneyti gerir áætlun til
þriggja ára um kannanir og úttektir sem miða að því að veita upplýsingar um framkvæmd laga þessara og aðalnámskrár
grunnskóla og aðra þætti skólastarfs. Menntamálaráðuneyti skipuleggur einnig þátttöku í alþjóðlegum mennta-
og samanburðarrannsóknum.
Ráðherra setur reglugerð um innra og ytra mat og
upplýsingaskyldu sveitarfélaga að höfðu samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga.
39. gr. Samræmt námsmat.
Menntamálaráðuneyti stendur fyrir samræmdu
námsmati í grunnskólum, leggur grunnskólum í því skyni til samræmd könnunarpróf og annast framkvæmd samræmds
námsmats.
Samræmd könnunarpróf í íslensku og
stærðfræði skulu lögð fyrir alla nemendur í 4. og 7. bekk grunnskóla. Nemendur í fyrri hluta 10. bekkjar skulu þreyta samræmd
könnunarpróf í íslensku, stærðfræði og ensku. Önnur próf skal halda samkvæmt ákvörðun ráðherra.
Skólastjóra er heimilt ef gildar ástæður
mæla með því og samþykki foreldra liggur fyrir að veita nemendum undanþágu frá því að þreyta könnunarpróf
í einstökum prófgreinum 4., 7. og 10. bekkjar.
Námsmatsstofnun eða annar til þess bær aðili, sem
ráðherra ákveður, hefur umsjón með gerð og framkvæmd samræmds námsmats og prófa samkvæmt grein þessari. Ráðherra
setur í reglugerð nánari ákvæði um fyrirkomulag og framkvæmd samræmds námsmats, prófa og rannsókna í grunnskólum og
undanþágur nemenda frá samræmdu námsmati, samkvæmt þessari grein.
IX. kafli. Sérfræðiþjónusta og stoðkerfi grunnskóla.
40. gr. Skipulag og framkvæmd
sérfræðiþjónustu.
Sveitarfélög skulu tryggja að
sérfræðiþjónusta sé veitt í grunnskólum, ákveða fyrirkomulag hennar og stuðla að því að hún fari fram
innan grunnskóla. Í sérfræðiþjónustu felst annars vegar stuðningur við nemendur og fjölskyldur þeirra og hins vegar stuðningur
við starfsemi grunnskóla og starfsfólk þeirra.
Í grunnskólum skal frá upphafi skólagöngu
nemenda unnið að forvarnastarfi með skimunum og athugunum á nemendum til að tryggja þeim kennslu og námsaðstoð við hæfi. Auk þess skal fara
fram greining á nemendum sem eiga í sálrænum eða félagslegum erfiðleikum sem hafa áhrif á nám þeirra. Allar athuganir á
vegum skóla sem varða einstaka nemendur skulu gerðar í samráði við og með samþykki foreldra og óheimilt er að taka gjald fyrir slíkar
athuganir. Greina skal foreldrum frá niðurstöðum slíkra athugana.
Foreldrar nemenda geta óskað eftir greiningu samkvæmt
þessari grein, auk þess sem skólastjóri, kennarar eða starfsmenn heilsugæslu geta lagt fram ósk um greiningu í samráði við og með
samþykki þeirra. Sérfræðiþjónusta sér um að greining fari fram, skilar tillögu til skólastjóra um hvernig við skuli
bregðast, fylgist með úrbótum og metur árangur.
Skólastjóri skal samræma innan hvers skóla
störf þeirra sem sjá um málefni einstakra nemenda er lúta að sérfræðiþjónustu, námsráðgjöf og
skólaheilsugæslu með stofnun nemendaverndarráðs. Jafnframt skal stuðla að samráði við félagsþjónustu sveitarfélags og
barnaverndaryfirvöld vegna málefna einstakra nemenda eftir því sem þurfa þykir.
Sveitarfélög sem reka grunnskóla skulu hafa
frumkvæði að samstarfi sérfræðiþjónustu, félagsþjónustu, barnaverndaryfirvalda og heilbrigðisþjónustu innan
sveitarfélagsins vegna nemenda með sérþarfir og langvinn veikindi. Sveitarfélög skulu einnig hafa frumkvæði að samstarfi
sérfræðiþjónustu við aðila sem annast sérhæfð greiningar- og meðferðarúrræði á vegum ríkisins vegna
einstakra nemenda.
Við framkvæmd sérfræðiþjónustu skulu
sveitarfélög leggja áherslu á góð tengsl leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla með samfellu í skólastarfi að
leiðarljósi.
Ráðherra setur reglugerð um
sérfræðiþjónustu og starfsemi nemendaverndarráða í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga.
Sé foreldri synjað um beiðni um greiningu skv. 3. mgr.
verður sú ákvörðun kærð samkvæmt fyrirmælum 47. gr. Ráðuneytið getur í úrskurði mælt fyrir um að tilteknum
nemanda skuli veitt greining í samræmi við ákvæði þessarar greinar.
41. gr. Skólaheilsugæsla.
Um skólaheilsugæslu í grunnskólum fer eftir gildandi
lögum um heilbrigðisþjónustu. Um skipulag og fyrirkomulag skólaheilsugæslu í grunnskóla skal haft samráð við skólanefnd og
skólastjóra.
Skólastjóra ber að fylgjast með því að
nemendur njóti skólaheilsugæslu í skólanum í samræmi við þá tilhögun sem ákveðin hefur verið skv. 1. mgr.
Sveitarfélög greiða stofnkostnað húsnæðis
í skólum sem ætlað er fyrir skólaheilsugæslu og annast rekstur þess. Laun starfsmanna við skólaheilsugæslu og sérgreindur
kostnaður við þessa starfsemi greiðist sem annar kostnaður við rekstur almennrar heilsugæslu á heilsugæslustöð og fer um ráðningu
starfsmanna með sama hætti.
42. gr. Sérúrræði.
Sveitarfélög geta beitt sér fyrir
sérúrræðum innan grunnskóla eða stofnað til reksturs sérskóla þegar almennt nám og kennsluhættir hæfa ekki
þörfum eða hag nemenda. Slíkum úrræðum er ætlað að veita nemendum sérhæft umhverfi til náms í lengri eða skemmri
tíma þar sem jafnframt skal lögð áhersla á að veita starfsfólki almennra grunnskóla stuðning og kennslufræðilega
ráðgjöf.
X. kafli. Viðurkenning grunnskóla, samrekstur og heimakennsla.
43. gr. Viðurkenning grunnskóla sem reknir eru
af öðrum en sveitarfélögum.
Ráðherra er heimilt að viðurkenna grunnskóla eða
hluta grunnskóla, sbr. 1. gr., sem reknir eru af öðrum en sveitarfélögum í formi sjálfseignarstofnunar eða hlutafélags eða samkvæmt
öðru viðurkenndu rekstrarformi, enda liggi fyrir samþykki sveitarfélags um stofnun skólans. Heimilt er að binda samþykki sveitarfélags við
ákveðinn hámarksfjölda nemenda. Um slíka grunnskóla gilda sömu lög og reglur og um grunnskóla skv. 1. gr., eftir því sem við
á. Þar á meðal skal af hálfu viðkomandi skóla fylgt ákvæðum stjórnsýslulaga við töku ákvarðana sem
kæranlegar eru skv. 47. gr. Það á þó ekki við um ákvarðanir um gjaldtöku.
Grunnskólar sem hljóta viðurkenningu skv. 1. mgr. eiga
rétt á framlagi úr sveitarsjóði til starfsemi sinnar vegna nemenda sem hafa lögheimili í því sveitarfélagi sem skólinn starfar
í. Skal framlagið nema að lágmarki 75% af vegnu meðaltali heildarrekstrarkostnaðar allra grunnskóla sem reknir eru af sveitarfélögum í landinu
á hvern nemanda samkvæmt árlegum útreikningi Hagstofu Íslands. Gildir þetta hlutfall fyrir skóla með allt að 200 nemendur, en framlagið skal
vera að lágmarki 70% fyrir hvern nemanda umfram þann fjölda. Útreikningur Hagstofu Íslands á kostnaði samkvæmt þessari málsgrein skal
taka mið af verðlagsbreytingum.
Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um framkvæmd
þessarar greinar í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga og Hagstofu Íslands. Í reglugerð skal m.a. kveðið nánar
á um skilyrði fyrir viðurkenningu, hvernig staðið verði að veitingu hennar, upplýsingagjöf til sveitarfélaga og ráðuneytis, eftirlit
með starfsemi og afturköllun viðurkenningar.
44. gr. Þróunarskólar.
Ráðherra getur veitt sveitarfélögum og
sjálfstætt reknum grunnskólum heimild til að reka þróunarskóla eða gera tilraunir með ákveðna þætti skólastarfs
með undanþágu frá ákvæðum laga þessara, reglugerða settra á grundvelli þeirra og aðalnámskrár grunnskóla.
Slíkum tilraunum skulu ávallt sett eðlileg tímamörk og kveðið á um úttekt að tilraun lokinni.
Heimilt er að styrkja þróunarskóla og sérstakar
nýjungar eftir því sem fjárlög heimila hverju sinni.
45. gr. Samrekstur.
Sveitarfélögum, tveimur eða fleiri, er heimilt að hafa
með sér samvinnu um rekstur grunnskóla, sbr. VIII. kafla sveitarstjórnarlaga. Í samningi sveitarfélaga skal kveðið á um hvernig fari með
hlutverk skólanefndar skv. 6. gr. Velji sveitarfélög að reka saman grunnskóla í formi byggðasamlags, sbr. 82. gr. sveitarstjórnarlaga, fer
stjórn byggðasamlags með verkefni skólanefndar nema stofnuð sé sérstök nefnd til að fara með það hlutverk á vegum
byggðasamlagsins. Ákvæði um slíkt fyrirkomulag skulu sett í samning um stofnun byggðasamlagsins.
Hafi sveitarfélög með sér samstarf um skólahald
á grunnskólastigi með þeim hætti að börn úr tilteknu sveitarfélagi sæki skóla sem rekinn er af öðru sveitarfélagi fer
um samninga milli sveitarfélaga eftir 5. gr. Sæki umtalsverður hluti barna úr sveitarfélagi skóla í öðru sveitarfélagi á þeim
grundvelli er viðkomandi sveitarfélögum heimilt að kveða svo á í samþykktum um stjórn sveitarfélaganna að í skólanefnd
viðtökusveitarfélags eigi sæti, með málfrelsi og tillögurétt, fulltrúi sem kjörinn er af sveitarstjórn þess sveitarfélags
sem umrædd börn eiga lögheimili í.
Sveitarfélögum er heimilt að reka saman grunnskóla,
leikskóla og tónlistarskóla undir stjórn eins skólastjóra að fenginni umsögn skólanefnda. Skal stjórnandi slíkrar stofnunar
hafa leyfisbréf til kennslu á leik- og/eða grunnskólastigi. Sveitarstjórn getur ákveðið að skólaráð, sbr. 8. gr., og
foreldraráð, sbr. 11. gr. laga um leikskóla, starfi sameiginlega í einu ráði. Ákvæði þetta gildir einnig um skóla sem reknir eru
á grundvelli 1. mgr. Hinn samrekni skóli starfar að öðru leyti samkvæmt lögum um viðkomandi skólastig.
46. gr. Undanþágur.
Ráðherra er heimilt að viðurkenna grunnskóla eða
námsbraut innan almenns grunnskóla sem starfar samkvæmt viðurkenndri erlendri eða alþjóðlegri námskrá og námsskipan.
Foreldrar, sem óska eftir undanþágu frá 3. gr. til
að geta kennt börnum sínum heima, að hluta eða öllu leyti, skulu sækja um slíka heimild til síns sveitarfélags. Skólastjóri getur
veitt undanþágu að höfðu samráði við skólanefnd og sérfræðiþjónustu. Börn sem hljóta heimakennslu eru
undanþegin skólaskyldu skv. 3. gr., en skulu lúta eftirliti og reglulegu mati og þreyta könnunarpróf samkvæmt lögum þessum.
Ákvörðun sveitarstjórnar skv. 2. mgr. er kæranleg
eftir fyrirmælum 47. gr. Menntamálaráðuneytið getur í úrskurði sínum lagt fyrir sveitarfélag að veita foreldrum barns heimild skv. 2.
mgr.
Ráðherra setur reglugerð um skilyrði til heimakennslu
á grunnskólastigi. Sveitarfélög skulu tilkynna ráðuneytinu um veitingu heimildar samkvæmt þessari grein.
XI. kafli. Meðferð ágreiningsmála.
47. gr. Kæruheimild.
Ákvarðanir um rétt og skyldu einstakra nemenda sem teknar eru
í grunnskólum á grundvelli 4. mgr. 5. gr., 4. mgr. 14. gr., 3. og 4. mgr. 15. gr., 5. mgr. 17. gr., 1. mgr. 19. gr., 1. mgr. 23. gr., 4. mgr. 26. gr., 4. mgr. 31. gr., 2. mgr.
32. gr., 2. mgr. 33. gr., 3. mgr. 40. gr. og 2. mgr. 46. gr. eru kæranlegar til ráðherra. Um meðferð kærumála fer að ákvæðum
stjórnsýslulaga.
Sveitarstjórn getur ákveðið í samþykkt um
stjórn og stjórnsýslu sveitarfélagsins að áður en hægt er að kæra ákvörðun skv. 1. mgr. skuli fyrst beina kæru til
skólanefndar eða annars tiltekins aðila innan stjórnsýslu sveitarfélagsins. Sé heimild þessari beitt skal sveitarstjórn ákveða hvort
þessi kæruréttur eigi við um hluta ákvarðana skv. 1. mgr. eða um þær allar, og þá skal jafnframt tekin afstaða til þess
í samþykkt hvort slíkar ákvarðanir sem teknar eru af hálfu sjálfstætt rekinna grunnskóla í sveitarfélagi, sbr. 43. gr., skuli
kæranlegar með sama hætti. Um málsmeðferð á kærustigi innan sveitarfélags fer að ákvæðum stjórnsýslulaga.
XII. kafli. Gildistaka.
48. gr. Lög þessi
öðlast gildi 1. júlí 2008. …
Ákvæði til bráðabirgða.
I. Grunnskólar sem þegar eru starfandi
á grundvelli 56. gr. laga nr. 66/1995, um grunnskóla, sbr. 22. gr. laga nr. 98/2006, eiga rétt á framlagi úr sveitarsjóði samkvæmt lögum þessum
án sérstakrar viðurkenningar ráðherra. Sveitarfélagi er þó heimilt að takmarka framlag úr sveitarsjóði við
hámarksfjölda nemenda.
Eignarhlutur ríkisins í skólahúsnæði
grunnskóla, sem var í eigu ríkisins í heild eða hluta, skal afskrifaður í 15 jöfnum áföngum á árunum 1996–2010 og
eignfærður hjá þeim sveitarfélögum sem bera ábyrgð á rekstri skóla og annast viðhald skólahúsnæðis. Sé
húsnæði, sem áður var nýtt í tengslum við skólastarf, ekki lengur nýtt í slíku skyni skal eignarhlutur ríkisins vera
óskertur.
II. Sveitarfélög skulu greiða
upphæð er svarar til 1,3% af dagvinnulaunum kennara og skólastjóra í sveitarfélaginu í sérstakan sjóð er Samband íslenskra
sveitarfélaga annast rekstur á og varðveitir. Úr sjóði þessum skulu greidd laun kennara og skólastjóra við grunnskóla vegna
námsleyfa allt að einu ári. Sjóðurinn ráðstafar einnig þeim fjármunum sem ríkið veitir til símenntunar kennara og
skólastjóra. Samband íslenskra sveitarfélaga skipar fimm menn í stjórn sjóðsins, tvo tilnefnda af Kennarasambandi Íslands og
þrjá af Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Stjórn sjóðsins setur sér starfsreglur og birtir þær.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. er heimilt að
ákveða að framlög vegna námsleyfa kennara og skólastjórnenda renni í sérstakan sjóð sem sveitarfélög og viðsemjendur
þeirra hafa samið um í kjarasamningum. Jafnframt má ákveða að fjármunum sem ákveðnir eru í fjárlögum til símenntunar
kennara og skólastjóra verði ráðstafað með sama hætti.
Nú hafa sveitarfélög og viðsemjendur þeirra
komið á fót sjóði, sbr. 2. mgr., og skal ráðherra þá birta auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda um að hann
komi í stað sjóðs skv. 1. mgr.
III. Reglugerðir, auglýsingar og önnur
fyrirmæli sett samkvæmt lögum nr. 66/1995, með síðari breytingum, skulu halda gildi
sínu að svo miklu leyti sem þau stangast ekki á við lög þessi þar til nýjar reglugerðir, auglýsingar eða önnur fyrirmæli
hafa öðlast gildi.1)
1)Sjá nú rg. 349/1995, rg. 384/1996, rg. 386/1996, sbr. 905/2003; rg. 387/1996, rg. 388/1996, rg. 389/1996, rg. 391/1996, augl. 437/1996, rg.
519/1996, rg. 657/1996, rg.
709/1996, rg. 710/1996, augl. 163/1999, rg. 220/1999, rg. 270/2000, rg. 414/2000, sbr. 333/2005 og 783/2006, sjá
og augl. 793/2000; rg. 415/2000, sbr.934/2006; augl. 1111/2006 og rg.
320/2007.
IV. Skólanefndir sem kosnar hafa verið
samkvæmt lögum nr. 66/1995, um grunnskóla, halda umboði sínu.
V. Samræmd könnunarpróf skv. 39. gr.
skulu í fyrsta sinn fara fram vorið 2009.